1. Hedef Belirleme: Temel İlkeler

Sera gazı emisyonlarıyla mücadelede ilk adım, net ve ölçülebilir hedefler belirlemektir. Bu hedeflerin netleştirilmesi, sürecin doğru ve etkin yönetilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Hedefler belirlenirken aşağıdaki adımlar izlenmelidir:

a. Bilimsel Dayanaklı Hedefler Belirleyin

İklim değişikliğiyle etkin mücadele için, hedeflerin bilimsel verilere dayalı olması gerekir. Birçok şirket, Bilim Temelli Hedefler Girişimi (SBTi) gibi kuruluşların önerdiği bilimsel metodolojilere dayanarak hedeflerini belirler. Örneğin, bir şirket, 2025 yılına kadar operasyonel emisyonlarını %20 oranında azaltmayı hedefleyebilir. Bu hedef, bilimsel verilere dayalı olarak, şirketin mevcut emisyon seviyeleri ve küresel hedeflerle uyumlu olacaktır. Bu metodolojiler, emisyon azaltımının küresel ısınmayı 1.5°C ile sınırlama hedefiyle uyumlu olmasını sağlar.

b. Emisyon Kapsamlarını ve Organizasyonel Sınırları Netleştirin

Bir şirketin sera gazı emisyonları üç ana kapsamda değerlendirilir:

• Kapsam 1: Şirketin doğrudan faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonlar (örneğin, şirket araçlarının yakıt tüketimi).
• Kapsam 2: Şirketin enerji tüketiminden kaynaklanan dolaylı emisyonlar (örneğin, satın alınan elektriğin üretiminden kaynaklanan emisyonlar).
• Kapsam 3: Tedarik zinciri ve müşteriler gibi şirket dışındaki faaliyetlerden kaynaklanan emisyonlar (örneğin, tedarikçilerden alınan ürünlerin üretiminde ortaya çıkan emisyonlar).

Her kapsam için ayrı hedefler belirlemek, emisyon azaltım stratejisini daha etkili hale getirir. Örneğin, bir üretim şirketi, Kapsam 1 emisyonlarını azaltmak için araç filosunda elektrikli araçlara geçebilirken, Kapsam 3 emisyonlarını azaltmak için tedarikçilerine sürdürülebilirlik standartlarını zorunlu hale getirebilir.

Emisyon kapsamlarını belirlerken organizasyonel sınırların da netleştirilmesi gerekir. Organizasyonel sınırlar, bir şirketin hangi faaliyetlerinin sera gazı emisyonlarına dahil edileceğini belirler. Örneğin, bir şirket tüm iştiraklerinin ve yan kuruluşlarının emisyonlarını dahil edecek şekilde geniş kapsamlı bir yaklaşım benimseyebilir. Ancak bazı şirketler, yalnızca operasyonel kontrol altında olan birimlerinin emisyonlarını raporlamayı tercih edebilir. Organizasyonel sınırların net bir şekilde belirlenmesi, hedeflerin daha doğru ve tutarlı bir şekilde ölçülmesini sağlar.

c. Temel Yıl ve Emisyon Seviyesi Belirleyin

Emisyon hedefleri belirlenirken bir temel yıl (base year) seçmek ve bu yıldaki toplam emisyon seviyesini netleştirmek gereklidir. Bu, ilerlemenin ölçülmesi için bir referans noktası sağlar. Temel yıl olarak genellikle son 5 yıl içindeki uygun bir yıl seçilir. Örneğin, bir şirket 2020’yi temel yıl olarak alıp, bu yıldaki emisyonlarını baz alarak 2030’a kadar %50’lik bir azaltım hedefi belirleyebilir.

2. Hedeflere Ulaşmak İçin Etkin Stratejiler

Belirlenen hedeflere ulaşmak, doğru stratejilerin uygulanmasını gerektirir. Şirketler, aşağıdaki yöntemlerle emisyonlarını azaltabilir:

a. Enerji Verimliliği

Enerji tüketimi, şirketlerin en büyük emisyon kaynaklarından biri olabilir. Binalarda ve tesislerde enerji verimliliğini artırarak ciddi emisyon azaltımları sağlanabilir. Enerji tasarruflu cihazlar, akıllı enerji yönetimi sistemleri ve aydınlatma gibi düşük maliyetli çözümlerle elektrik tüketimi optimize edilebilir. Örneğin, bir perakende zinciri, mağazalarındaki aydınlatma sistemlerini LED ışıklarla değiştirerek enerji tüketimini %10 oranında azaltabilir.

b. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş

Elektrik tüketimi kaynaklı emisyonların azaltılması için yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş kritik bir adımdır. Şirketler, elektrik ihtiyaçlarını güneş, rüzgar veya hidroelektrik gibi yenilenebilir kaynaklardan karşılayarak Kapsam 2 emisyonlarını ciddi şekilde azaltabilir. Örneğin, bir teknoloji şirketi, tüm operasyonlarını 2024 yılına kadar %100 yenilenebilir enerjiyle gerçekleştirmeyi hedefleyebilir.

c. Tedarik Zinciri İyileştirmeleri

Kapsam 3 emisyonları, şirketlerin kontrolü dışındaki süreçlerde ortaya çıkan emisyonları kapsar. Bu emisyonların azaltılması için, tedarikçilerle iş birliği yaparak çevre dostu uygulamaların benimsenmesi teşvik edilebilir. Bir giyim markası, tedarikçilerinin yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapmasını zorunlu hale getirerek tedarik zincirindeki emisyonları %10 azaltabilir.

3. Emisyon Takibi ve Raporlama

Belirlenen hedeflere ulaşmanın anahtarı, sürekli takiptir. Şirketler, emisyonları düzenli olarak ölçmeli ve performanslarını belirledikleri hedeflerle kıyaslamalıdır. Karbon ayak izi raporları, bu sürecin en önemli parçalarından biridir. Şirketler, bu raporları yılda bir kez yayınlayarak hem iç hem de dış paydaşlarına karşı şeffaf bir şekilde ilerlemeyi gösterebilir. Örneğin, bir lojistik şirketi, yıllık karbon raporlarında filo emisyonlarını ve alınan aksiyonların etkilerini detaylandırarak ilerleme raporları sunabilir.

a. Emisyon Metriklerini Takip Edin

Şirketlerin sera gazı emisyonlarını doğru bir şekilde izlemek için çeşitli yazılımlar ve karbon muhasebe araçları bulunmaktadır. Bu araçlar, şirketin emisyon kaynaklarını detaylı bir şekilde izleyerek, hangi stratejilerin etkili olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Örneğin, enerji yönetim yazılımları, bir üretim tesisinde enerji tüketiminin hangi zaman dilimlerinde daha yoğun olduğunu göstererek enerji tasarrufu stratejileri geliştirilmesine olanak tanıyabilir.

b. Periyodik Raporlama

Şirketler, emisyon azaltım sürecinde ulaştıkları başarıları düzenli raporlarla paylaşmalıdır. Bu raporlar, yıllık karbon ayak izi raporları ya da sürdürülebilirlik raporları olarak hazırlanabilir. CDP (Karbon Saydamlık Projesi) gibi uluslararası platformlar aracılığıyla raporlama yaparak küresel yatırımcılara şeffaflık sağlanabilir.

4. İlgili Paydaşlarla İş Birliği

Sera gazı emisyonlarını azaltma stratejileri, sadece iç süreçlerle sınırlı kalmamalıdır. Tedarikçiler, müşteriler ve çalışanlar gibi paydaşlarla güçlü iş birlikleri kurmak, emisyon azaltımında başarılı olmanın anahtarıdır. Özellikle tedarik zinciri süreçlerinde paydaşların rolü büyüktür. Bir şirket, müşterilerine enerji tasarruflu ürünler sunarak sadece kendi emisyonlarını değil, müşterilerinin emisyonlarını da azaltabilir. Örneğin, bir beyaz eşya üreticisi, müşterilerine yüksek enerji tasarrufu sağlayan cihazlar sunarak müşteri kaynaklı emisyonları da azaltabilir.

a. Tedarikçilerle Ortak Çalışmalar

Tedarikçilerle yapılan anlaşmalar, özellikle Kapsam 3 emisyonlarını azaltmada büyük rol oynar. Şirketler, tedarikçilerine sürdürülebilirlik hedeflerini benimsemeleri konusunda teşvik edici teklifler sunabilir. Bu teşvikler, mali destekten eğitim programlarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsayabilir. Örneğin, bir otomotiv şirketi, tedarikçilerine çevre dostu üretim süreçlerini benimsemeleri için mali teşvikler sunabilir.

b. Müşterilere Yönelik Teşvikler

Şirketler, müşterilerini de emisyon azaltma sürecine dahil edebilir. Enerji verimliliği sağlayan ürünler için indirimler sunmak ya da sürdürülebilir ürünler için kampanyalar düzenlemek bu kapsamda etkili yöntemlerdir. Örneğin, bir enerji şirketi, güneş enerjisi sistemleri için müşterilerine özel indirimler sunarak, hem yenilenebilir enerjinin kullanımını teşvik edebilir hem de müşteri kaynaklı emisyonları azaltabilir.

5. Bilimsel Dayanak ve Dış Denetim

Emisyon azaltım hedefleri belirlenirken, bu hedeflerin bilimsel olarak doğrulanması ve dış denetimlerden geçmesi büyük önem taşır. Bilim Temelli Hedefler Girişimi (SBTi) gibi kuruluşlar, hedeflerin bilimsel temellerini doğrulamakta ve şirketlerin iklim hedeflerine ulaşmasını sağlamaktadır. Şirketlerin belirledikleri hedeflerin dış denetimlerden geçmesi, güvenilirliklerini artırır.