Avrupa Birliği’nin çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için geliştirdiği önemli araçlardan biri olan AB Taksonomisi, şirketlerin faaliyetlerinin çevresel kriterlere uyumunu ölçmek ve raporlamak için standart bir çerçeve sunmaktadır. Bu çerçevenin en kritik unsurlarından biri, Madde 8 kapsamında getirilen raporlama yükümlülükleridir. Şirketlerin çevresel performanslarını yatırımcılar ve paydaşlarla şeffaf bir şekilde paylaşmasını zorunlu kılan bu madde, yalnızca yeşil yıkama risklerini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda sürdürülebilir ekonomik faaliyetlere yönelik sermaye akışını da hızlandırır.
Bu yazıda, Madde 8’in getirdiği raporlama gereklilikleri, kilit performans göstergeleri (KPI’lar) ve bu düzenlemenin şirketler ile finansal kuruluşlar üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Şeffaflığı artıran bu düzenlemenin, yeşil dönüşüm hedeflerine nasıl katkıda bulunduğunu ve şirketlerin çevresel sürdürülebilirlik stratejilerini şekillendirme sürecindeki rolünü keşfedin.
AB Taksonomisi Madde 8 Nedir?
Madde 8, şirketlerin çevresel sürdürülebilirlik performanslarını yatırımcılar, finansal kuruluşlar ve diğer paydaşlarla şeffaf bir şekilde paylaşmasını hedefleyen bir düzenlemedir. Bu düzenleme, yeşil finansmanı artırmak ve çevresel hedeflere katkıda bulunmak amacıyla hem finansal hem de finansal olmayan kuruluşların faaliyetlerini çevresel sürdürülebilirlik kriterlerine göre ölçmesini ve raporlamasını sağlar.
Madde 8 kapsamında, büyük ölçekli finansal olmayan şirketler, gelirlerinin, sermaye harcamalarının (CapEx) ve operasyonel harcamalarının (OpEx) çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu kısmını göstermekle yükümlüdür. Bu bilgiler, yatırımcıların ve finansal kuruluşların karar alma süreçlerini destekler ve çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine yönelik sermaye akışlarını kolaylaştırır. Gelir göstergesi (Turnover KPI), şirketlerin çevresel katkılarını mevcut durum üzerinden değerlendirirken, sermaye harcamaları göstergesi (CapEx), şirketlerin gelecek dönemde sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için yapmayı planladıkları yatırımları açıklar. Operasyonel harcamalar göstergesi (OpEx) ise şirketlerin günlük operasyonlarının çevresel sürdürülebilirlik ile ilişkilendirilmesini sağlar.
Finansal şirketler ise portföylerinde yer alan yatırımların, kredilerin ve sigortaların çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle ne ölçüde uyumlu olduğunu raporlamakla sorumludur. Bu doğrultuda, kredi kurumları Yeşil Varlık Oranı (Green Asset Ratio – GAR) gibi göstergeler sunarak, finansman sağladıkları varlıkların çevresel sürdürülebilirliğe ne kadar katkı sağladığını gösterir. Benzer şekilde, varlık yöneticileri, sigortacılar ve yatırım şirketleri de yönettikleri yatırımların veya sağladıkları hizmetlerin çevresel hedeflerle uyumunu raporlar.
Madde 8, yalnızca finansal ve finansal olmayan şirketler için bir raporlama standardı sunmakla kalmaz, aynı zamanda küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) ve AB dışındaki şirketlere gönüllü raporlama yapma fırsatı tanır. Bu, özellikle sürdürülebilir finansmana erişim sağlamak veya çevresel hedeflerle uyumlu iş stratejileri geliştirmek isteyen şirketler için önemli bir fırsattır. Gönüllü raporlama, bu tür şirketlerin yatırımcılar ve finansman sağlayıcılar nezdinde rekabet avantajı elde etmesine yardımcı olabilir.
Bu düzenleme, şirketlerin çevresel performanslarını yalnızca mevcut durum açısından değerlendirmekle kalmaz, aynı zamanda uzun vadeli iş stratejilerini çevresel hedeflere uyumlu hale getirmelerini teşvik eder. Şirketler, bu düzenleme sayesinde yeşil yıkama (greenwashing) riskini en aza indirirken, çevresel hedeflerle uyumlu somut ve ölçülebilir bir dönüşüm stratejisi geliştirme fırsatı bulurlar.
AB Taksonomisi 8. Maddenin Faydaları Nelerdir?
Bu düzenleme, piyasalarda şeffaflığı artırarak yeşil yıkama (greenwashing) risklerini azaltır. Şirketler ve finansal kuruluşlar, çevresel performanslarını açık bir şekilde raporladıklarında, yatırımcıların ve paydaşların güvenini kazanır. Yeşil yıkama riskinin azalması, özellikle finansal kuruluşlar için itibar risklerini de düşürür. Finansal kurumlar, bu düzenleme sayesinde çevresel performansı değerlendirmek için standartlaştırılmış ve karşılaştırılabilir verilere erişebilir. Bu, portföylerini çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle daha uyumlu hale getirme çabalarını destekler.
Finansal olmayan şirketler açısından bu yasa, çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine yönelik performanslarını açıkça gösterebilme fırsatı sunar. Şirketler, gelirlerinin, sermaye harcamalarının (CapEx) ve operasyonel harcamalarının (OpEx) çevresel sürdürülebilirlik kriterleriyle ne kadar uyumlu olduğunu raporlayarak, yatırımcıların dikkatini çekebilir ve sürdürülebilir finansmana erişimlerini artırabilir. Gelir göstergesi (Turnover KPI), şirketin mevcut çevresel katkısını ölçerken; sermaye harcamaları göstergesi (CapEx), gelecekteki yatırım planlarının çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine nasıl uyum sağlayacağını gösterir. Operasyonel harcamalar göstergesi (OpEx) ise şirketlerin günlük faaliyetlerinin çevresel sürdürülebilirlikle ilişkilendirilmesini sağlar. Bu göstergeler, şirketlerin çevresel hedeflere yönelik uzun vadeli stratejiler geliştirmelerine yardımcı olur.
Finansal kuruluşlar için Madde 8, portföylerinin çevresel sürdürülebilirlik uyumunu ölçmek için standart bir çerçeve sunar. Bankalar, sigorta şirketleri, varlık yöneticileri ve yatırım firmaları gibi finansal kuruluşlar, raporlarında portföylerindeki yeşil varlık oranını (Green Asset Ratio – GAR) belirtmekle yükümlüdür. Bu oran, şirketlerin ve varlıkların çevresel sürdürülebilirlik kriterleriyle uyumunu gösterir. Örneğin, bankalar kredilerinin ne kadarının çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağladığını raporlayarak, yatırımcıların bilinçli kararlar almasına yardımcı olur. Ayrıca, sigorta şirketleri de sigortalama ve yatırım faaliyetlerinin çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumunu göstermek için belirli göstergeler kullanır.
Bu düzenleme, çevresel ve sosyal faydalar sağlamayı da hedefler. Sermaye akışlarını çevresel sürdürülebilir ekonomik faaliyetlere yönlendirdiği için AB’nin iklim ve çevre hedeflerine ulaşmasına katkıda bulunur. Şirketlerin bu düzenleme kapsamında raporlama yapması, çevresel hedeflere ulaşmayı hızlandıran bir ekosistem yaratır. Yatırımcılar ve finansal kuruluşlar, çevresel sürdürülebilirlik konusunda güvenilir verilere dayalı kararlar alabilir ve bu da sermaye akışlarını daha sürdürülebilir projelere yönlendirmeyi kolaylaştırır.
Ayrıca, bu düzenleme, şirketlerin uzun vadeli iş stratejilerini sürdürülebilirlik hedefleriyle daha uyumlu hale getirmelerini teşvik eder. Şirketler, çevresel sürdürülebilirlik performanslarını net bir şekilde göstererek sadece yatırımcılar ve paydaşlar nezdinde değil, aynı zamanda toplum nezdinde de itibarlarını artırır. Bu, şirketlerin gelecekteki çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) hedeflerine yönelik güçlü bir temel oluşturmalarını sağlar.
Finansal Olmayan Şirketlerin Taksonomi Raporlaması
Finansal olmayan şirketlerin taksonomisi raporlaması, şirketlerin faaliyetlerini değerlendirmek ve çevresel katkılarını göstermek için belirli finansal ölçütlere dayalı performans göstergeleri kullanılır. Şirketlerin çevresel hedeflere ne kadar katkı sağladığını değerlendiren bu göstergeler; gelirler, sermaye harcamaları ve operasyonel harcamalar gibi mali unsurlar üzerinden detaylı bir analiz sunar.
Gelir göstergesi, şirketlerin çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu ürün ve hizmetlerden elde ettikleri gelirlerin oranını ifade eder. Bu gösterge, mevcut durum değerlendirmesi yaparak şirketin çevresel hedeflere olan katkısını statik bir şekilde ölçer. Sermaye harcamaları göstergesi ise şirketin, çevresel hedeflere ulaşmak için yaptığı uzun vadeli yatırımları ortaya koyar. Bu, şirketlerin gelecekte sürdürülebilirlik kriterlerine nasıl uyum sağlayacaklarına dair dinamik ve ileriye dönük bir bakış açısı sunar. Operasyonel harcamalar göstergesi, günlük faaliyetlerin çevresel hedeflerle ilişkilendirilmesini sağlar ve şirketlerin kısa vadeli harcamalarının bu hedeflerle uyumunu değerlendirmek için kullanılır.
Raporlamada kullanılan bu göstergelere ek olarak, şirketlerin uzun vadeli planlarını açıkça belirtmeleri beklenir. Bu planlar, şirketlerin çevresel sürdürülebilirlik kriterlerine uyum sağlama sürecini ve bu uyumu genişletme stratejilerini detaylandırır. Örneğin, sermaye harcamaları ve operasyonel harcamalar göstergelerine eşlik eden bir plan, şirketin çevresel hedeflere ulaşma sürecinde hangi adımları atacağını ortaya koyar. Bu planların, şirket yönetim kurulu veya yetkilendirilmiş başka bir karar organı tarafından onaylanması gerekir.
Şirketlerin ayrıca, raporlama dönemindeki değişikliklerin ana unsurlarını ve bu göstergelerin nasıl hesaplandığını açıklamaları beklenir. Bu tür bilgiler, yatırımcılar ve diğer paydaşlar için şirketlerin sürdürülebilirlik hedeflerine yönelik ilerlemesini anlamalarına olanak tanır. Şirketler, yalnızca taksonomiyle uyumlu faaliyetlerini değil, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirlik hedeflerini henüz karşılamayan ancak potansiyel olarak bu hedeflere katkı sağlayabilecek faaliyetlerini de detaylandırabilir. Bu tür bir raporlama, yatırımcıların uzun vadeli planlamalarını daha iyi anlamalarını sağlar.
Raporlama süreci, şirketlerin çevresel etkilerini azaltma ve daha sürdürülebilir bir iş modeli geliştirme çabalarını destekler. Çevresel sürdürülebilirlik performansını finansal ölçütlerle ilişkilendirmek, yatırımcıların güvenini artırır ve sermaye akışlarını çevresel hedeflere katkı sağlayan ekonomik faaliyetlere yönlendirmeye yardımcı olur. Bu süreç, yalnızca çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmayı hızlandırmakla kalmaz, aynı zamanda şirketlerin itibarını güçlendirerek, piyasada daha rekabetçi bir konum elde etmelerini sağlar.
Finansal Şirketlerin Raporlama Yükümlülükleri ve Uygulamaları
Finansal şirketler, çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşılması için ekonomik faaliyetlerinin ne ölçüde uyumlu olduğunu göstermek ve şeffaf bir bilgi paylaşımı sağlamak amacıyla belirli performans göstergeleri (KPI’lar) kullanarak raporlama yapmakla yükümlüdür. Bu göstergeler, finansal kuruluşların kredi, yatırım, sigorta gibi temel faaliyetlerinin çevresel sürdürülebilirlik kriterleriyle uyumunu ölçmek, değerlendirmek ve yatırımcılara sunmak için kullanılmaktadır. Bu kapsamda her finansal sektör için farklı KPI’lar geliştirilmiştir:
1. Bankalar (Kredi Kurumları): Bankaların temel göstergesi, “Yeşil Varlık Oranı” (Green Asset Ratio – GAR) olarak adlandırılır. Bu oran, bankaların çevresel sürdürülebilirlik kriterleriyle uyumlu ekonomik faaliyetlere yaptığı yatırımların toplam varlıklarına oranını ifade eder. GAR hesaplanırken, bilançodaki tüm varlıklar, tahviller, krediler, hisse senetleri ve ipotekli varlıklar gibi çeşitli finansal unsurlar dikkate alınır. Bankalar ayrıca, mevcut portföylerindeki varlıkların yanı sıra yeni verilen krediler ve yatırımlar için de akış bazlı bir GAR raporu hazırlar. GAR, şirketlerin sadece mevcut durumunu değil, gelecekteki yatırımlarının çevresel sürdürülebilirlik uyumuna olan katkısını da gösterir. Ayrıca, geçiş faaliyetleri ve çevresel hedeflere destekleyici faaliyetlerin oranları ayrıntılı bir şekilde raporlanır.
Bankalar, bilançolarında yer alan varlıkların uyumluluğunu ölçmek için finansman sağladıkları şirketlerin gelir, sermaye harcamaları (CapEx) ve operasyonel harcamaları (OpEx) göstergelerine de dayanır. Bu göstergeler, bankaların finansman sağladıkları projelerin ve şirketlerin çevresel hedeflere katkısını daha geniş bir çerçevede anlamalarını sağlar.
2. Yatırım Şirketleri: Yatırım şirketleri, sundukları temel yatırım hizmetleri ve diğer finansal faaliyetler için ayrı KPI’lar raporlamak zorundadır. Örneğin, şirketlerin kendi adlarına yaptıkları yatırımlar ve müşterileri adına yönettikleri portföyler için farklı KPI’lar hesaplanır. Yatırım şirketleri, portföylerindeki varlıkların çevresel sürdürülebilirlik uyumunu değerlendirmek için yatırım yaptıkları şirketlerin KPI’larını temel alır. Bu yaklaşım, yatırım firmalarının faaliyetlerinin çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine olan katkısını daha net bir şekilde ölçmesini sağlar.
3. Varlık Yöneticileri: Varlık yöneticileri, yönetimi altındaki toplam varlıkların çevresel sürdürülebilirlik uyumlu yatırım oranını raporlar. Bu oran, “Yeşil Yatırım Oranı” (Green Investment Ratio) olarak adlandırılır ve yönettikleri portföylerdeki yatırım araçlarının çevresel hedeflere uyumunu gösterir. Varlık yöneticileri, yatırımlarının hangi çevresel hedeflere ulaştığını, geçiş faaliyetlerinin ve destekleyici faaliyetlerin oranlarını detaylı bir şekilde raporlar. Ayrıca, toplu ve bireysel portföy yönetiminde çevresel hedeflerle uyumlu yatırımların oranını değerlendirirler. Bu bilgiler, varlık yöneticilerinin müşterilerine çevresel sürdürülebilirlik açısından net ve kapsamlı bilgiler sunmasını sağlar.
4. Sigorta ve Reasürans Şirketleri: Sigorta ve reasürans şirketleri, iki temel gösterge kullanarak çevresel sürdürülebilirlik raporlaması yapar. İlki, şirketlerin yatırım politikalarının çevresel hedeflerle uyumunu değerlendiren “Yatırım KPI’sı”dır. Bu gösterge, sigorta şirketlerinin yatırım portföylerinin çevresel sürdürülebilirlik kriterlerine ne kadar uygun olduğunu ölçer. İkincisi ise sigorta faaliyetlerinin çevresel hedeflerle uyumunu ölçen “Sigorta KPI’sı”dır. Sigorta KPI’sı, çevresel sürdürülebilirlik uyumlu poliçelerin toplam sigorta primleri içindeki oranını temsil eder. Bu göstergeler, sigorta şirketlerinin hem yatırım hem de sigorta faaliyetlerini çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine uyumlu hale getirme çabalarını değerlendirir.
Diğer Unsurlar: Finansal şirketlerin raporlamaları yalnızca mevcut faaliyetleri değil, aynı zamanda gelecekteki stratejik planlarını ve hedeflerini de kapsar. Örneğin, finansal kuruluşlar geçiş faaliyetlerini (transition activities) ve destekleyici ekonomik faaliyetleri (enabling activities) ayrı ayrı kategorize eder. Ayrıca, raporlamalar kapsamında detaylı nitel bilgiler sunarak, çevresel hedeflere yönelik çabalarını daha şeffaf bir şekilde ortaya koyarlar.
Bir yanıt yazın